શુક્રવાર, 28 જૂન, 2013

શ્રુતિ ફોન્ટ શું છે અને તે કેવી રીતે વાપરવો

ભરત મકવાણા ચલાદર આ૫નું હાર્દીક સ્વાગત કરે છે.

શ્રુતિ ફોન્ટ શું છે અને તે કેવી રીતે વાપરવો ?

Click here to read this page in English.

જો આપે માઈક્રોસોફ્ટ વર્ડમાં શ્રુતિ (Shruti) ફોન્ટ પસંદ કર્યો હશે અને ટાઈપ કર્યું હશે ત્યારે ગુજરાતીને બદલે અંગ્રેજી ટાઈપ થયું હશે અથવા ફોન્ટ બદલાઈ ગયો હશે; તો આપને પ્રશ્ન થયો હશે કે ગુજરાતી કેમ ટાઈપ નથી થતું ? શ્રુતિ ફોન્ટ ગુજરાતી માટે છે તો પણ ગુજરાતીને બદલે અંગ્રેજી કેમ લખાય છે ? કારણ કે શ્રુતિ ફોન્ટ યુનિકોડ ફોન્ટ છે જેનામાં અંગ્રેજી અને ગુજરાતી બેઉં ભાશાના અક્ષરો છે. એટલે વીન્ડોઝ કે લીનક્ષમાં ગુજરાતી લખવું હોય તો લેન્ગવેજ બારમાં ભાશા બદલવી પડે તો જ ગુજરાતી લખાય. આ વેબ પેજમાં યુનિકોડ ફોન્ટ શું છે અને તે વતી ટાઈપ કરવા શું જોઈએ તે સમજાવવામાં આવ્યું છે.

જો આપને યુનિકોડ ફોન્ટ્સ શું છે તેની સમજણ હોય અને યુનિકોડ ફોન્ટ વતે ગુજરાતીમાં કેવી રીતે લખવું તેની માહિતી મેળવવી હોય તો અહિયાં ક્લિક કરો : અંગ્રેજીમાં How to Type Gujarati with Shruti Font અથવા ગુજરાતીમાં શ્રુતિ ફોન્ટ થકી કૉમ્પ્યુટરમાં ગુજરાતી લખતાં શીખો.

આ વેબ પેજના સારાંશ મુદ્દાઓ :

·         શ્રુતિ ફોન્ટ એક ગુજરાતીનો યુનિકોડ ફોન્ટ છે. શ્રુતિ જેવા બીજા ગુજરાતીના ફોન્ટ છે Arial Unicode MS, Lohit Gujarati.

·         વીન્ડોઝમાં શ્રુતિ ફોન્ટ સ્થાપિત કરેલો હોય જ છે પણ ટાઈપ કરવું હોય તો ગુજરાતી ભાશા આધાર સ્થાપિત કરવો પડે છે.

·         શ્રુતિ ફોન્ટ પ્રાપ્ત કરવા માટે વીન્ડોઝની સ્થાપણા CD (installation CD) જોઈએ. તેમાંથી ફોન્ટ કૉપી કરી શકાય.

·         યુનિકોડ ફોન્ટ્સ સ્ક્રિપ્ટીંગ ફોન્ટ્સ હોય છે તો આપ જે ટાઈપ કરો તેને ચકાશીને આપમેળે જ યોગ્ય બદલી કરે છે; માટે અર્ધા અક્ષરો ટાઈપ કરવા સુલભ બની જાય છે.

·         શ્રુતિ ફોન્ટ કીબોર્ડ લેઆઉટ વીન્ડોઝમાં અને લીનક્ષમાં આવે છે પણ કીબોર્ડ લેઆઉટ બદલી શકાય છે અથવા પોતાનું પણ રચી શકાય છે.

·         અંગ્રેજી કીબોર્ડ દ્વારા ગુજરાતી ટાઈપ કરવું હોય તો 'ગુજરાતી ફોનેટીક કીબોર્ડ' ઉત્કૃષ્ટ ઉપાય છે.

શ્રુતિ ફોન્ટ શું છે ?

શ્રુતિ ફોન્ટ એક ગુજરાતીનો યુનિકોડ ફોન્ટ છે જેનામાં અંગ્રેજીના અક્ષરો પણ છે. એક યુનિકોડ ફોન્ટમાં ઘણી ભાશાના અક્ષરો હોય શકે. શ્રુતિ ફોન્ટ Windows XP, Vista, અને 7માં સ્થાપિત કરેલો હોય જ છે; ગુજરાતી ભાશા આધાર સ્થાપિત ના કર્યો હોય તો પણ શ્રુતિ ફોન્ટ સ્થાપિત કરેલો હોય છે. એટલા માટે ગુજરાતી ભાશા આધાર વગર ગુજરાતી વાંચી શકશો પણ ટાઈપ નહિ કરી શકો. આપ શ્રુતિ ફોન્ટ સ્થાપિત છે કે નહિ તે c:\windows\fonts\ ફોલ્ડરમાં જઈને તપાસ કરી શકો છો. બીજો ગુજરાતી યુનિકોડ ફોન્ટ છે Arial Unicode MS જે માઈક્રોસોફ્ટ ઑફીસ સાથે આવે છે પણ ઑફીસ સ્થાપિત કરો ત્યારે સ્થાપિત કરવા માટે પસંદ કરવો પડે છે નહિ તો સ્થાપિત નહિ થાય. આ ફોન્ટમાં ઘણી ખરી ભાશાઓના અક્ષરો છે.

શ્રુતિ ફોન્ટ પ્રાપ્ત કેવી રીતે કરવો ?

શ્રુતિ ફોન્ટ માલિકીનો (proprietary) ફોન્ટ છે અને વીન્ડોઝ સાથે આવે છે. શ્રુતિ ફોન્ટનું વિતરણ કરવું ગેરકાયદેસર છે, માટે ઈન્ટરનેટમાં શોધશો તો નહિ મળે.

Windows XP સાથે વર્ઝન 1.x આવે છે અને Windows 7 સાથે વર્ઝન 5.9 આવે છે.

જો ખરેખર શ્રુતિ ફોન્ટ 'Windows XP'ના c:\windows\fonts\ ફોલ્ડરમાં ના હોય અને આપની પાસે વીન્ડોઝની સ્થાપણા CD (installation CD) હોય તો તેમાંથી પ્રાપ્ત કરી શકો છો.

1.   પહેલાં, વીન્ડોઝની સ્થાપણા CD કૉમ્પ્યુટરમાં મૂકો અને I386 ફોલ્ડર ખોલો.

2.   પછી SHRUTI.TT_ ફાઈલ શોધો. આ ફાઈલ સંકુચિત (compressed) ફાઈલ છે. આ ફાઈલને કૉમ્પ્યુટરની હાર્ડ ડ્રાઇવમાં (hard drive) સંઘરો.

3.   પછી Command Prompt ખોલો અને જે ફોલ્ડરમાં ફાઈલ સંઘરી તે ફોલ્ડરમાં જાવ. અથવા તો 'Explorer'માંShift દબાવીને તે ફોલ્ડર ઉપર જમનું માઉસ બટન દબાવો. પછી Open command prompt window here ક્લિક કરો તો Command Prompt તે ફોલ્ડરમાં ખુલશે.

4.   છેલ્લે, નિચેની લીટી 'Command Prompt'માં ટાઈપ કરો.

expand -r shruti.tt_

આપમેળે તે ફાઈલ અસંકુચિત થઈને એ જ ફોલ્ડરમાં Shruti.ttf ફાઈલ ઉમેરાશે. આ ફોન્ટ ફાઈલનેc:\windows\fonts\ ફોલ્ડરમાં કૉપી કરવાથી ફોન્ટ સ્થાપિત થઈ જશે.

બીજો વિકલ્પ એ છે કે ગુજરાતી ભાશા આધાર સ્થાપિત કરવાથી પણ શ્રુતિ ફોન્ટ સ્થાપિત થાય છે.

યુનિકોડ ફોન્ટ્સ શું છે ?

યુનિકોડ ફોન્ટ્સમાં જે અક્ષરો (characters) હોય છે તે યુનિકોડ કોડ વતી સોંપેલા હોય છે. એક લાભ એ છે કે ANSI કોડ કરતાં ઝાઝા અક્ષરો યુનિકોડ ફોન્ટ્સમાં સમાવેશ કરી શકાય. અંગ્રેજીના કીબોર્ડમાં કીસ છે તેના કરતાં ગુજરાતી અક્ષરો વધારે છે. તે માટે બધા ગુજરાતીના અક્ષરો અંગ્રેજી કીબોર્ડમાં સોંપી ના શકાય. અને અર્ધા અક્ષરો સાથે આખા અક્ષરો જોડાયેલા અક્ષરો સોંપવા તે અસંભવ છે. પરંતુ યુનિકોડ ફોન્ટ્સ વતી તે સહેલાઈથી લખી શકાય છે જ્યારે ANSI કોડ વતી અઘરું છે.

યુનિકોડ ફોન્ટ્સ સ્ક્રિપ્ટીંગ (scripting) કરે છે તો આપ જે ટાઈપ કરો છો ત્યારે યુનિકોડ સ્ક્રિપ્ટીંગ ટાઈપ કરેલું ચકાશીને યોગ્ય બદલી કરે છે. માટે અર્ધા અક્ષરો લખવા સહેલું છે કારણ કે 'પ ુ' લખો ત્યારે આપમેળે 'પુ' થઈ જાય છે અને 'પ િ' લખો તો 'પિ' આપમેળે થઈ જાય અને 'શ ્ ચ' લખો તો 'શ્ચ' થઈ જાય છે. યુનિકોડ આધાર 'OS'માં જ હોય છે માટે ગમે તે પ્રોગ્રામમાં યુનિકોડ ફોન્ટ્સ વતી લખી શકો.

ગુજરાતી ટાઈપ કરવા માટે અક્ષરોના યુનિકોડ કોડ જાણવાની કાંઈ જરૂર નથી, પરંતુ જો જાણવા હોય તો બધા યુનિકોડ કોડનું લખાણ અહિયાં મળશે : Gujarati Unicode Codes અને Hindi Unicode Codes. આ બધા કોડ્સ પ્રોગ્રામીંગ કરતા હોવ તો ઉપયોગી બને, અથવા તો આપ પોતાનું કીબોર્ડ રચતા હોવ અથવા ANSI ઍન્કોડીંગમાં વેબ પેજ રચતા હોવ તો ઉપયોગી બને છે.

યુનિકોડની વિસ્તારપૂર્વક માહિતી અહિયાં મળશે : Unicode Standard and Unicode Fonts.

શ્રુતિ ફોન્ટ વતી ગુજરાતી લખવા માટે શું જોઈએ ?

જેમ અગાઉંથી કહ્યું તેમ શ્રુતિ ફોન્ટમાં બે ભાશાઓ છે : ગુજરાતી અને અંગ્રેજી. માટે માઈક્રોસોફ્ટ વર્ડમાં શ્રુતિ ફોન્ટ પસંદ કરશો તો અંગ્રેજી લખાશે પણ અંગ્રેજીથી ગુજરાતી ભાશા બદલશો તો ગુજરાતીમાં લખાશે. ગુજરાતી ભાશા એક્ટિવ કરવાથી ગુજરાતીની કીબોર્ડ લેઆઉટ થઈ જશે.

Windows XPમાં પહેલાં ગુજરાતી આધાર સ્થાપિત કરવો પડે છે. પછી ગુજરાતી કીબોર્ડ લેઆઉટ લેન્ગવેજ બારમાં ઉમેરી શકાય છે.

Windows Vistaમાં અને Windows 7માં ફક્ત ગુજરાતી કીબોર્ડ લેઆઉટ લેન્ગવેજ બારમાં ઉમેરવાનાં હોય છે.

આ જ હોવાથી આપ ગુજરાતીમાં લખી શકશો. હા, ગુજરાતી લખવા માટે કીબોર્ડના કીસની સોંપણી તમારે શીખવી પડશે. વીન્ડોઝમાં 'ગુજરાતી' કીબોર્ડ સ્થાપિત કરેલું હોય છે તેની સોંપણી અહિયાં મળશે : default layout. આપને 'ગુજરાતી ફોનેટીક' કીબોર્ડ લેઆઉટ વાપરવી હોય તો અહિયાં ક્લિક કરો : Gujarati Phonetic keyboard layout. ગુજરાતી લખવાના નિયમો પણ જાણવા આવશ્યક છે તે અહિયાં સમજાવ્યા છે : કૉમ્પ્યુટરમાં ગુજરાતી લખવાના નિયમો.

ગુજરાતી ફોનેટીક કીબોર્ડ લેઆઉટ

અંગ્રેજી કીબોર્ડથી ગુજરાતી લખવું હોય તો ગુજરાતી ફોનેટીક કીબોર્ડ ઉત્તમ ઉપાય છે. મે બનાવેલું ગુજરાતી ફોનેટીક કીબોર્ડ આપ ડાઉલોડ કરીને સ્થાપિત કરી શકો છો. આ કીબોર્ડમાં ગુજરાતી અને અંગ્રેજી અક્ષરોને સમતુલ્ય કરીને સોંપણી કરી છે. ઉપરની છબીમાં અક્ષરોની સોંપણી બતાવી છે. જુંઓ : ગુજરાતી ફોનેટીક કીબોર્ડ સ્થાપિત કેવી રીતે કરવું અને ગુજરાતી ફોનેટીક કીબોર્ડમાં અક્ષરોની સોંપણી.

Gujarati Unicode Entities and Character Codes Reference

Table 1: Gujarati Vowels

Character Name

Character

ANSI

Entity

Hex Entity

GUJARATI LETTER A

અ

ALT+2693

અ

&#x0A85

GUJARATI LETTER AA

આ

ALT+2694

આ

&#x0A86

GUJARATI LETTER I

ઇ

ALT+2695

ઇ

&#x0A87

GUJARATI LETTER II

ઈ

ALT+2696

ઈ

&#x0A88

GUJARATI LETTER U

ઉ

ALT+2697

ઉ

&#x0A89

GUJARATI LETTER UU

ઊ

ALT+2698

ઊ

&#x0A8A

GUJARATI LETTER VOCALIC R

ઋ

ALT+2699

ઋ

&#x0A8B

GUJARATI LETTER VOCALIC RR

ૠ

ALT+2784

ૠ

&#x0AE0

GUJARATI VOWEL CANDRA E

ઍ

ALT+2701

ઍ

&#x0A8D

GUJARATI LETTER E

એ

ALT+2703

એ

&#x0A8F

GUJARATI LETTER AI

ઐ

ALT+2704

ઐ

&#x0A90

GUJARATI VOWEL CANDRA O

ઑ

ALT+2705

ઑ

&#x0A91

GUJARATI LETTER O

ઓ

ALT+2707

ઓ

&#x0A93

GUJARATI LETTER AU

ઔ

ALT+2708

ઔ

&#x0A94

Table 2: Gujarati Consonants

Character Name

Character

ANSI

Entity

Hex Entity

GUJARATI LETTER KA

ક

ALT+2709

ક

&#x0A95

GUJARATI LETTER KHA

ખ

ALT+2710

ખ

&#x0A96

GUJARATI LETTER GA

ગ

ALT+2711

ગ

&#x0A97

GUJARATI LETTER GHA

ઘ

ALT+2712

ઘ

&#x0A98

GUJARATI LETTER NGA

ઙ

ALT+2713

ઙ

&#x0A99

GUJARATI LETTER CA

ચ

ALT+2714

ચ

&#x0A9A

GUJARATI LETTER CHA

છ

ALT+2715

છ

&#x0A9B

GUJARATI LETTER JA

જ

ALT+2716

જ

&#x0A9C

GUJARATI LETTER JHA

ઝ

ALT+2717

ઝ

&#x0A9D

GUJARATI LETTER NYA

ઞ

ALT+2718

ઞ

&#x0A9E

GUJARATI LETTER TTA

ટ

ALT+2719

ટ

&#x0A9F

GUJARATI LETTER TTHA

ઠ

ALT+2720

ઠ

&#x0AA0

GUJARATI LETTER DDA

ડ

ALT+2721

ડ

&#x0AA1

GUJARATI LETTER DDHA

ઢ

ALT+2722

ઢ

&#x0AA2

GUJARATI LETTER NNA

ણ

ALT+2723

ણ

&#x0AA3

GUJARATI LETTER TA

ત

ALT+2724

ત

&#x0AA4

GUJARATI LETTER THA

થ

ALT+2725

થ

&#x0AA5

GUJARATI LETTER DA

દ

ALT+2726

દ

&#x0AA6

GUJARATI LETTER DHA

ધ

ALT+2727

ધ

&#x0AA7

GUJARATI LETTER NA

ન

ALT+2728

ન

&#x0AA8

GUJARATI LETTER PA

પ

ALT+2730

પ

&#x0AAA

GUJARATI LETTER PHA

ફ

ALT+2731

ફ

&#x0AAB

GUJARATI LETTER BA

બ

ALT+2732

બ

&#x0AAC

GUJARATI LETTER BHA

ભ

ALT+2733

ભ

&#x0AAD

GUJARATI LETTER MA

મ

ALT+2734

મ

&#x0AAE

GUJARATI LETTER YA

ય

ALT+2735

ય

&#x0AAF

GUJARATI LETTER RA

ર

ALT+2736

ર

&#x0AB0

GUJARATI LETTER LA

લ

ALT+2738

લ

&#x0AB2

GUJARATI LETTER LLA

ળ

ALT+2739

ળ

&#x0AB3

GUJARATI LETTER VA

વ

ALT+2741

વ

&#x0AB5

GUJARATI LETTER SHA

શ

ALT+2742

શ

&#x0AB6

GUJARATI LETTER SSA

ષ

ALT+2743

ષ

&#x0AB7

GUJARATI LETTER SA

સ

ALT+2744

સ

&#x0AB8

GUJARATI LETTER HA

હ

ALT+2745

હ

&#x0AB9

Table 3: Gujarati Punctuations (shown with ક as an example)

Character Name

Character

ANSI

Entity

Hex Entity

GUJARATI SIGN CANDRABINDU

કઁ

ALT+2689

ઁ

&#x0A81

GUJARATI SIGN ANUSVARA

કં

ALT+2690

ં

&#x0A82

GUJARATI SIGN VISARGA

કઃ

ALT+2691

ઃ

&#x0A83

GUJARATI SIGN NUKTA

ક઼

ALT+2748

઼

&#x0ABC

GUJARATI SIGN AVAGRAHA

કઽ

ALT+2749

ઽ

&#x0ABD

GUJARATI VOWEL SIGN AA

કા

ALT+2750

ા

&#x0ABE

GUJARATI VOWEL SIGN I

કિ

ALT+2751

િ

&#x0ABF

GUJARATI VOWEL SIGN II

કી

ALT+2752

ી

&#x0AC0

GUJARATI VOWEL SIGN U

કુ

ALT+2753

ુ

&#x0AC1

GUJARATI VOWEL SIGN UU

કૂ

ALT+2754

ૂ

&#x0AC2

GUJARATI VOWEL SIGN VOCALIC R

કૃ

ALT+2755

ૃ

&#x0AC3

GUJARATI VOWEL SIGN VOCALIC RR

કૄ

ALT+2756

ૄ

&#x0AC4

GUJARATI VOWEL SIGN CANDRA E

કૅ

ALT+2757

ૅ

&#x0AC5

GUJARATI VOWEL SIGN E

કે

ALT+2759

ે

&#x0AC7

GUJARATI VOWEL SIGN AI

કૈ

ALT+2760

ૈ

&#x0AC8

GUJARATI VOWEL SIGN CANDRA O

કૉ

ALT+2761

ૉ

&#x0AC9

GUJARATI VOWEL SIGN O

કો

ALT+2763

ો

&#x0ACB

GUJARATI VOWEL SIGN AU

કૌ

ALT+2764

ૌ

&#x0ACC

GUJARATI SIGN VIRAMA

ક્

ALT+2765

્

&#x0ACD

ZERO WIDTH NON-JOINER

n/a

?

‌
or &zwnj;

&#x200C

ZERO WIDTH JOINER

n/a

?

‍
or &zwj;

&#x200D

Table 4: Numbers

Character Name

Character

ANSI

Entity

Hex Entity

GUJARATI OM

ૐ

ALT+2668

੬

&#x0AD0

GUJARATI RUPEE SIGN

૱

ALT+2801

૱

&#x0AF1

GUJARATI DIGIT ZERO

૦

ALT+2790

૦

&#x0AE6

GUJARATI DIGIT ONE

૧

ALT+2791

૧

&#x0AE7

GUJARATI DIGIT TWO

૨

ALT+2792

૨

&#x0AE8

GUJARATI DIGIT THREE

૩

ALT+2793

૩

&#x0AE9

GUJARATI DIGIT FOUR

૪

ALT+2794

૪

&#x0AEA

GUJARATI DIGIT FIVE

૫

ALT+2795

૫

&#x0AEB

GUJARATI DIGIT SIX

૬

ALT+2796

૬

&#x0AEC

GUJARATI DIGIT SEVEN

૭

ALT+2797

૭

&#x0AED

GUJARATI DIGIT EIGHT

૮

ALT+2798

૮

&#x0AEE

GUJARATI DIGIT NINE

૯

ALT+2799

૯

&#x0AEF

(1) Facebook Sign Up

(2) Facebook Bharat Makvana

(3) Google Plus

(4) Twitter

(5) Gujarat Students

આના પર સબ્સ્ક્રાઇબ કરો: પોસ્ટ્સ (Atom)